Lokale interruptie: Herindelingsspook
Op een woensdagavond aan het einde van september zit ik met mijn fractiegenoot Marco in het gemeentehuis van Nuenen. Samen met een grote groep D66’ers uit de regio. Vooral raadsleden maar er zijn ook enkele afdelingsbestuurders. Ik zie veel bekende gezichten. Nouredine Zarroy uit Helmond, Jan Willem Slijper en Jose van der Waerden uit Best en de altijd stralende avondvoorzitter Marion Hinderdael uit Waalre. Maar ook een nieuw gezicht. Nico Pijnacker-Hordijk, sinds kort raadslid en fractievoorzitter in Nuenen, had ik nog niet eerder ontmoet. De avond staat in het teken van regionale samenwerkingsverbanden. De gemeente Eindhoven en zijn randgemeenten zitten in een wirwar van samenwerkingsverbanden zoals de SRE, Brainport en de deelregio stedelijk gebied.
De gast van de avond is Anouschka van Laarhoven, de gemeentesecretaris van Nuenen. Een energieke dame van middelbare leeftijd. Ze is geen lid van welke politieke partij dan ook maar is betrokken bij de samenwerking tussen gemeenten in de regio. Ze geeft een presentatie over een visie. Duidelijk wordt dat in de nabije toekomst de samenwerkingsverbanden vernieuwd gaan worden en dat de ambtenarij daar al flink mee bezig is. In het komende jaar zullen we daar besluiten over moeten nemen. Het zogenaamde SGE-convenant.
Als D66 vinden we samenwerkingen op regionaal niveau goed. Marco en ik zijn dan ook enthousiast over de plannen. Het past bij het karakter van de partij om over de grenzen te kijken. Niet alleen landsgrenzen maar ook gemeentegrenzen. Het is immers waanzin om ieder voor zich alles maar te willen regelen. Het leidt tot leegstaande bedrijventerreinen, overtollige bouwgronden en inefficiënt gebruik van ambtenaren met specialistische kennis. Een punt van zorg is wel dat de democratische legitimatie van deze samenwerkingsverbanden in orde moet zijn. De gemeenteraden laten zich maar matig informeren over de stand van zaken in de regionale samenwerking. Het risico bestaat dat de politiek achter de ambtelijke organisatie aanhobbelt en de grip op het proces verliest. Daarom is er de oproep om dit de komende periode duidelijk op de agenda te zetten.
Wat al direct opvalt is dat de raadsleden uit de kleinere gemeenten wel enthousiast zijn maar meer twijfels hebben over de haalbaarheid. "Veel mensen hebben niet zo veel met de regio buiten het dorp. Een lokale partij deed al moeilijk over een samenwerking met Eindhoven op het gebied van sport", merkt Kees de Zeeuw van D66 Aalst/Waalre op. "Je moet hier mee oppassen. Mensen zijn al snel bang dat je als D66 voor herindelingen bent", is het antwoord van Willem Hornman uit Veldhoven. Ook raadsleden uit andere gemeenten waarschuwen dat de plannen goed uitgelegd moeten worden en dat dit de tijd moet krijgen. Anders is de kans dat het debat ontspoort in angst rondom een herindeling. Terwijl dit juist een alternatief is.
Het is al snel duidelijk waar de pijn zit. Het herindelingsspook hangt nog steeds boven de regio. De ambities uit het verleden om Eindhoven samen met Veldhoven, Aalst/Waalre, Geldrop/Mierlo, Nuenen, Son & Breugel en Best tot een soort "Groot Eindhoven" te maken zijn duidelijk nog niet vergeten. In de jaren negentig liepen de emoties in de regionale politiek hoog op. De gemeente Eindhoven wilde graag uitbreiden maar de randgemeenten zagen het niet zitten om hun zelfstandigheid te verliezen. Deze strijd werd uiteindelijk door de randgemeenten gewonnen. De herindeling kwam er niet. Maar het sentiment leeft nog steeds. En zo kan het spook van de herindelingsplannen de discussie rondom gemeentelijke samenwerkingen nog steeds verlammen.
Ik ben benieuwd hoe de lezers van deze blog denken over samenwerkingen tussen gemeenten. Moet een gemeente alles zelf willen doen of is het voor de slagkracht van de overheid beter als taken, en dus ook zeggenschap, naar regionaal niveau worden gebracht?
Rogier Verkroost (29) is gemeenteraadslid namens D66 in Eindhoven. In de weblogserie 'Lokale interruptie' beschrijft hij het reilen en zeilen van een lokale politicus.
